اشاره شد در مؤسسات تولیدی هدف تعیین بهای تمام شده تولید می باشد و در مؤسساتی که به صورت سفارش فعالیت می نمایند با استفاده از روشهای هزینه یابی سفارش کار بهای تمام شده تولیدات مشخص می گردد.
با یک مثال موضوع را مورد بحث قرار خواهیم داد و روش حسابداری و ثبت دفاتر روزنامه کل را به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
1- خرید مواد
شرکت جهان یک شرکت کابینت سازی است که به صورت سفارشی اقدام به تولید کابینت می نماید در اول خرداد ماه مقداری مواد اولیه شامل فلزات و سایر مواد مورد نیاز را به مبلغ 8000000 ریال به صورت نسیه خریداری نمود.
2- برگشت مواد به فروشنده
شرکت جهان در هفته دوم خرداد ماه مقداری از مواد اولیه خریداری شده را به مبلغ 500000 ریال به فروشنده برگشت داد.
3- صدور مواد به خط تولید و سفارش
در ابتدای تیرماه شرکت جهان اقدام به ساخت 2 سفارش به شماره های 140 و 160 نمود که در این خصوص رویدادهای زیر صورت پذیرفت. در تاریخ 8/4 جهت ساخت سفارش 140 مبلغ 2500000 ریال مواد و ساخت سفارش 160 به میزان 1000000 ریال مواد ارسال گردید.
4- ارسال مواد غیرمستقیم به خط تولید
مبلغ 500000 ریال مواد غیرمستقیم جهت تولید ارسال گردید.
5- منظور نمودن هزینه دستمزد سفارش
در پایان تیرماه پس از بررسی کارت اوقات کار پرسنل مشخص شد از کل 6400000 ریال هزینه حقوق و دستمزد مبلغ 3000000 ریال دستمزد متعلق به سفارش 140 که از این مبلغ 300000 ریال دستمزد غیرمستقیم می باشد و 3400000 ریال متعلق به سفارش 160 می باشدکه 400000 ریال آن دستمزد غیرمستقیم سفارش می باشد.
6- منظور نمودن هزینه های سربار در هزینه یابی سفارش کار
برای برخورد با سربار در هزینه یابی سفارش کار باید به نکات زیر توجه داشت و موارد زیر را به عنوان یک پیش فرض در نظر گرفت.
اول آنکه می دانید عموماً هزینه های سربار واقعی، در ابتدا و طی دوره مشخص نمی باشند بلکه در پایان دوره مالی یا در فواصل زمانی، تعیین می شوند که ممکن است نتوان سهم تولید گذشته را در ایجاد هزینه سربار تعیین کرد به عنوان مثال ممکن است صورتحساب برق مصرفی هر سه ماه یکبار توسط کارخانه دریافت شود و در طی فاصله زمانی سه ماهه تعداد زیادی کالا تولید شده باشد.
دوم آنکه برای تعیین بهای تمام شده تولیدات لازم است مواد مصرفی، دستمزد و سربار معین باشند که در هزینه یابی سفارش کار و در مؤسساتی که سفارش دریافت می کنند تعیین سه عامل فوق الذکر ضروری است چرا که زمانی می توان یک سفارش را قبول کرد یا پذیرفت که بتوان بهای تمام شده تولید را به شکل نسبتاً دقیقی محاسبه نمود و معمولاً هزینه مواد مصرفی و دستمزد به شکل ساده قابل پیش بینی است ولیکن در محاسبه سربار باید دقت بیشتری داشت.
سوم آنکه با توجه به بند دوم، سربار قبل از آنکه تحقق پذیرد و واقعاً ایجاد شود لازم است پیش بینی گردد که باید بدانید زمانی که سربار پیش بینی می گردد و به حساب تولید منظور می شود به آن سربار جذب شده گویند. البته باید در نظر داشت پیش بینی سربار و جذب آن لازم است براساس روشی مناسب ( کار مستقیم، دستمزد مستقیم، ساعت کار ماشین … ) صورت پذیرد.
در ضمن باید بدانید در زمان جذب سربار ثبت (1) و تحقق سربار واقعی ثبت (2) به صورت زیر در حسابها انجام خواهد پذیرفت.
حال مجدداً به بند 6 مثال شرکت جهان برمی گردیم.
6) فرض کنید سربار سفارش 140 معادل 60% دستمزد مستقیم و سربار سفارش 160 براساس ساعت کار مستقیم تولید برای هر ساعت 1000 ریال با توجه به اینکه ساعت کار مستقیم سفارش 2200 ساعت باشد جذب تولید گردد.
7) سفارش 140 تکمیل شده و به انبار کالاهای ساخته شده انتقال می یابد.
8) در مرداد ماه برای تکمیل سفارش 160 مبلغ 1500000 ریال مواد مصرف شده و 2000000 ریال دستمزد پرداخت گردید در ضمن سرباری که جذب سفارش گردید 1000000 ریال است.
9) سفارش 160 نیز تکمیل و به انبار کالای ساخته شده انتقال می یابد.
حساب کالای ساخته شده 10700000
10) سفارش 140 به مبلغ 8500000 ریال و سفارش 160 به مبلغ 12000000 ریال به سفارش دهندگان به صورت نقد فروخته شد..
